HAKLARIMIZ VE SORUMLULUKLARIMIZ

Bilge Hanım, kitaptan "Haklarımız ve Sorumluluklarımız" adlı bir yazı okuyordu. Bilgin, ödevlerini bitirip annesinin yanına geldi. Annesinin kitaba olan ilgisi ve kitabın kapağındaki Atatürk resmi Bilgin'i meraklandırmıştı.

— Anneciğim, dedi. İnsan hak ve özgürlükleri nelerdir? Bunların Atatürk'le ilgisi nedir?
Bilge Hanım kısaca açıkladı:

— İnsan hak ve özgürlüklerinden bazdan şöyle sıralanabilir: kişi özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü,
düşünce özgürlüğü, bilim ve sanat özgürlüğü, öğrenim özgürlüğü...

Kişiler haklarını başkalarına ve ülkesine zarar vermeden istedikleri gibi kullanırlar. İnsanların sahip oldukları hak ve özgürlükler anayasanın birçok maddesinde belirtilmiştir. Ayrıca, anayasanın beşinci maddesinde devletin amaç ve görevleri şöyle sıralanmıştır: "Türk ulusunun bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak. Kişilerin ve toplumun bolluk, rahatlık ve mutluluğunu sağlamak. Kişinin temel hak ve özgürlüklerini sınırlayan tüm engelleri kaldırmaya çaba harcamak. İnsanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi amacıyla gerekli koşulları hazırlamak için çalışmaktır."

Bilge Hanım kitabın kapağındaki Atatürk resmine bakarak konuşmasını şöyle sürdürdü:

— Atatürk'e göre de devletin iki temel görevi var. Birincisi "Ülke içinde adaleti koruyup, güvenliği sağlamak, yurttaşların her tür özgürlüklerini korumaktır." İkincisi "Dış politikayı iyi yönetmek, içte her türlü savunma güçlerini hazır bulundurmaktır. Böylelikle ulusun bağımsızlığını güvenlik altına almaktır."

Bilge Hanım konuşmasına şöyle devam etti:

— Atatürk insan hak ve özgürlüklerine önem veren bir liderdir. Çünkü o, bireyin ve toplumun ancak öz
gür ortamda gelişip kalkınabileceğine inanıyordu. Bu nedenle cumhuriyeti kurarak Türk ulusunu pek çok hak ve özgürlüğe kavuşturmuştur. Ardından eğitim, kültür, sanat alanındaki kısıtlamaları kaldırmıştır. Seçme ve

seçilme haklarıyla birlikte, kadının aile ve toplum yaşamındaki etkinliği artmıştır. Ancak, bu hak ve özgürlüklerin yanında bireyin yurttaşlık görevleri de vardır.

Bilgin, annesine bireylerin yurttaşlık görevlerinin neler olduğunu sordu. Bilge Hanım da düşüncelerini şöyle anlattı:

— Vergi vermek, askerlik yapmak, seçme ve seçilme hakkını kullanmak yurttaşlık görevlerindendir. Ayrıca, yasalara ve kurallara saygılı olmak da önemli bir yurttaşlık görevidir.

Bilge Hanım konuşmasını şöyle sürdürdü:

— Atatürk, yurttaşlık görevlerine de önem vermiştir. Bunu, cumhuriyet yönetimiyle birlikte çağdaş toplumun gereklerine uygun biçimde yeniden düzenleyerek göstermiştir. Devletin devamlılığı için de yurttaşların görevlerini isteyerek ve aksatmadan yapmalarını sağlayıcı önlemler almıştır.

Bu sırada sokaktan davul zurna seslen gelmeye başladı. Bilgin ve annesi pencereden dışarıya baktılar. Kadın, erkek, yaşlı, genç birçok insan toplanmış, gençleri askere uğurluyorlardı. Kimileri halay çekip türkü söylüyor, kimileri bayrak sallıyordu.

Bilge Hanım, coşkulu kalabalığı göstererek Bilgin'e şunları söyledi:

— Yirmi yaşını dolduran her Türk genci askerlik yapmakla görevlidir. Askere gidenleri uğurlama
törenlerine her yaştaki insanın katılması Türk ulusunun doğuştan asker olduğunu anlatmaktadır. Askerlik
görevini, ülke güvenliği açısından çok önemli gördüğünü, bu nedenle de kutsal saydığını göstermektedir.

Bilgin annesine bakarak:

— Söylediklerini çok iyi anladım. Demokrasiyle yönetilen toplumlarda insanlar, hak ve özgürlüklerinden
ayrı düşünülemez. Ancak, hak ve özgürlüklerini kullanırken sorumluluklarını da unutmamalıdırlar, dedi.

Düzenleyen: Hasan Lâtif SARIYÜCE
(Atatürkçü Düşünce Sistemi adlı eserden öyküleştirilerek düzenlenmiştir.)